سرب و استخراج آن در معادن ایران – lead :
سرب Pb ( plumbum ) سنگین ترین عنصر پایدار جدول تناوبی عناصر با عدد اتمی 82 می باشد ( البته این فلز دارای ایزوتوپ ها ناپایدار نیز می باشد ) این فلز به دلیل جرم اتمی بسیار بالا در برابر اشعه ایکس و گاما موجب تضعیف شدید این امواج می شود از اینرو در طراحی پوششهای محافظ در برابر اشعه و انواع شیشه های سربی - بطور گسترده - مورد استفاده قرار می گیرد . در گذشته از این فلز در ساخت انواع رنگ ٬ اسباب بازی ٬ لوله های انتقال آب ٬ لوازم آرایش ٬ ماده افزاینده به بنزین و گازوئیل ( جهت کاهش صدای موتور ) و ... استفاده می شده اما به دلیل سمی بودن ( این فلز به راحتی از طریق تنفس یا پوست جذب شده و به پیوند های عصبی آسیب رسانده ٬ موجب بروز بیماریهای خونی ٬ مغزی ٬ درد های شکمی و ناراحتی های کلیوی می شود ) ٬ امروزه استفاده از آن در اکثر موارد ذکر شده که تماس مستقیمی با بدن افراد دارد یا می تواند در فضا پراکنده شود ممنوع شده است .
عوارض جذب سرب در بدن :
● ایجاد کم خونی
● افزایش فشار خون
● مشکلات کلیوی
● بروز نارسایی در جنین و یا سقط آن
● بروز اختلالات عصبی و آسیب های مغزی
● کاهش بهره هوشی و قدرت یادگیری در کودکان
این فلز دارای جلای فلزی بوده ٬ رسانای جریان الکتریکی می باشد و از چکش خواری بالایی برخوردار بوده ( ضخامت های کمتر از دو میلی متر آن به راحتی توسط دست قابلیت شکل دهی دارد از اینرو معمولا جهت افزایش سختی آن مقادیری از آنتیموان یا فلزات دیگر به آن می افزایند . ) به رنگ سفید مایل به آبی می باشد اما در هوا اکسید شده خاکستری رنگ می شود .
از این فلز علاوه بر تاسیسات هسته ای در ساخت انواع فشنگ ٬ باتری ٬ برخی از انواع خازن ٬ سیم های لحیم کاری ٬ ساخت انواع وسایل تزیینی و انواع قالب ( در صنعت ) مورد استفاده قرار می گیرد .در صورتی که به سرب خالص 99.9 درصد نیاز باشد با عبور هوا از سطح سرب مذاب تفاله های حاوی ناخالصی ها به سطح سرب آمده و سرب تصفیه می شود . که معمولا از این نوع سرب جهت طراحی محافظ های تشعشعات رادیواکتیو استفاده می شود .
استخراج سرب :
عیار حد کنسارهای سرب و روی استخراج شده از معادن با هم متفاوت می باشد . این مقدار معمولا بین 3 درصد ( در معادن سهل الوصول ) تا عیار 10 درصد در معادنی که برداشت از آنها بسیار پرهزینه است متغیر می باشد لذا روش های متفاوتی جهت عملیات استخراج سرب در معادن مورد استفاده قرار می گیرد . از طرفی در صورتی که این عناصر به عنوان محصول جانبی عملیات استخراج ( نظیر استخراج مس و یا نقره ) محسوب شوند اقتصادی تر خواهند بود روشهایی که در معادن کشور جهت استخراج سرب و روی مورد استفاده قرار می گیرند در شکل زیر آورده شده است :
با توجه به جدول بالا معدن انگوران زنجان بزرگترین معدن سرب و روی ایران می باشد که استخراج به روش روباز در آن اجرا می شود این روش در مقایسه با سایر روشهای استخراج ٬ هزینه اولیه بسیار بالایی داشته اما هزینه استخراج در آن به ازای هر تن پایین می باشد لذا این روش به دلیل بکار گیری ماشین آلات عظيمالجثه از ظرفیت بالایی برخوردار بوده و برای معادن عظیم که دارای عیار پایین هستند نیز بسیار مناسب می باشد .