سایر کمیت ها و تعاریف مربوط به تشعشع :

ضریب وزنی پرتو ( Radiation Weighting Factor) کمیتی جهت مشخص نمودن اثرات نسبی بیولوژیکی پرتوهای یونساز می باشد بمنظور محاسبه Wrپرتوهایی که در جدول ذکر نشده اند به استانداردهای پایه که در بخش مقاله های سایت موجود است مراجعه نمایید .

ضریب وزنی بافت (tissue weighting factor) : که در حفاظت در برابر اشعه با در نظر گرفتن حساسیت بافتها و اعضای مختلف برای بررسی اثرات احتمالی تعیین شده اند .

محاسبه دز معادل (equivalent dose) : در این رابطه DT.Rمیانگین دز جذبی پرتو Rدر عضو یا بافت Tو wrضریب وزنی پرتو می باشند در صورتی که میدان پرتو از چند پرتو با ضریب وزنی های متفاوت تشکیل شده باشد دز معادل هریک محاسبه شده و نتایج با هم جمع می شود

دز موثر(effective dose) : کمیت Eکه بصورت مجموع حاصلضرب دژهای معادل هر بافت در ضریب وزنی بافت مورد نظر تعریف می شود که در آن HTدز معادل در بافت Tو WTضریب وزنی بافت Tمی باشند از تعریف دز معادل نیز داریم :

که در آن DT.Rمیانگین دز جذبی از پرتو Rدر عضو یا بافت Tاست . یکای دز موثر svسیورت می باشد .

واحد رادیواکتیویته کوری ( Ci) میزان تجزیه اتمهای یک ماده رادیواکتیو را نشان می دهد یک کوری برابر با 3.7x 10^10 تجزیه در ثانیه می باشد (جهت مشاهده جداول و سایر تعاریف به استانداردهای پایه در قسمت مقاله ها رجوع شود )

نکته : در صورتی که چشمه مولد پرتو در خارج از بدن باشد و بدن صرفا در معرض پرتو قرار گیرد پرتوگیری خارجی و اگر به گونه ای مواد رادیواکتیو وارد بدن شوند ( خوردن رادیوداروها و... ) پرتوگیری داخلی خواهد بود .

ناحیه کنترل شده ( Controlled Area) : هر ناحیه ای که در آن اقدامات حفاظتی ویژه و مقررات ایمنی جهت کنترل پرتوگیری یا جلوگیری از گسترش آلودگی در شرایط عادی کار و یا جلوگیری یا محدود کردن گستره پرتوگیریهای بلقوه انجام شود جزء نواحی کنترل شده به شمار می رود .این محیط ها باید توسط موانع فیزیکی و یا روشهای مناسب دیگر مشخص شوند و در ورودی آنها باید علائم هشدار دهنده و دستورات مناسب مانند نمونه های پیشنهادی سازمان بین المللی استانداردها SIنصب شود . بر اساس پیشنهاد انجمن ملی حفاظت در برابر پرتو ایالات متحده دز دریافتی در این مناطق نباید از 0.1mGy/weekبیشتر شود .

ناحیه تحت نظارت ( Supervised Area) : در این نواحی شرایط کنترلی نظیر منع ورود و... مانند مناطق تحت کنترل اجرا نمی شود بلکه تنها شرایط کار تحت نظارت بوده تا پرتوگیری شغلی در حد مجاز باقی بماند . در این ناحیه معمولا نیازی به اجرای مقررات ایمنی و اقدامات حفاظتی ویژه نیست . دز دریافتی در این ناحیه نباید از 0.02mGy/weekتجاوز نماید .

منابع :

● سایت سازمان انرژی اتمی ایران ٬ استاندارد حفاظت در برابر پرتوهای یونساز و ایمنی منابع پرتو – استانداردهای پایه ( کد ملی 7751 ) www.aeoi.org.ir

● رادیولوژی ٬ سونولوژی ٬ الکترولوژی (تالیف دکتر سید محمد مسعود شوشتریان و دکتر سید حسین یحیوی )