کمیت ها و تعاریف مربوط به تشعشع :

دوز تابشی : شدت تابش پرتوهای یونیزان را در هوا بر اساس کمیت رونتگن در ساعت ٬ دقیقه و ... بیان می کنند که میزان توانایی یونسازی این پرتوها را در هوا نشان می دهد (هوای خشک 3876R = 1 J/Kg ) و بر اساس تعریف يك رنتگن برابر با پرتودهي ايكس يا گاما بطوریكه در يك كيلوگرم هوا  -4^ 2.54x10 كولن بار از هر نوع توليد‌ كند. واحد پرتودهي در سيستمSI مقدار پرتوي ايكس يا گاما می باشد كه در هر كيلوگرم هوا يك كولن بار از هر نوع توليد كندكه آنرا با  XU نشان می دهند 1xu = 3876R

دوز جذبی : (absorbed dose) مقدار اشعه ای که باعث جذب یک ژول انرژی در کیلوگرم ماده تحت تابش می شود در سیستم SI  گری نامیده می شود ( واحد دیگر دز جذبی در کمیسیون بین المللی واحد ها و سنجشهای رادیولوژیک ( ICRU ) رادR معادل انرژی جذب شده توسط یک گرم ماده جاذب برای هر نوع تابش یونیزان می باشد ) 1RAD = 0.01GY

رم ( Rem ) : برای مقادیر مساوی راد ( دز جذبی یکسان ) از تابشهای گوناگون الزاما اثرات زیستی یکسان نخواهد بود.

جهت محاسبه میزان پرتو بیولوژیکی در سیستمICRU از رابطه زیر استفاده می شود :

 D(Rem)=RAD x QFکه در آنQF عامل کیفی می باشد که از مقایسه اثرات زیستی تابشها با پرتو گامای ناشی از کبالت 60 در نظر گرفته می شود

در صورتی که رادیونوکلئیدها در داخل بدن مورد استفاده قرار گیرند برای محاسبه رم از عامل توزیعDF Dose Factor  استفاده می شود.

در سیستمSI  میزان پرتو بیولوژیکی را با کمیت سیورت( Sievert ) مشخص می کنند که معادل تاثیر یک گری اشعه ایکس می باشد :

1Rem = 0.01SV ٬D(SV) = D(GY) x RBE

انتقال خطی انرژی  ( LET ) : معیار متداولی برای مقایسه تابشها می باشد هنگامی کهLET زیاد باشد یونیزاسیون ایجاد شده در ناحیه کوچک ٬ متراکم و خیلی نزدیک به هم می باشد به این ترتیب وقتی اشعه به یک ناحیه حساس سلول و یا یک مولکول حساس برخورد کند آسیب شدیدی در آن ناحیه بوجود می آورد که ممکن است کشنده باشد و سلول وقت کافی برای ترمیم ضایعه بوجود آمده نخواهد داشت

دز جذبی اجباری : (committed absorbed dose) این کمیت در مورد رادیو داروهایی که وارد بدن می شوند بکار می رود که در رابطه آن Dt آهنگ دز جذبی در لحظهt وT زمان سپری شده بعد از ورود این مواد به بدن می باشدکه برای افراد بالای هجده سال ٬ 50 سال و برای افراد زیر هجده سال ٬ 70 سال در نظر گرفته می شود.

دز محدود شده (dose constraint) : محدودیتی برای دز فردی گروه های در ارتباط با پرتو مانند پرتوکاران ( پرتوگیری شغلی ) و ... از یک منبع پرتویی در طول یک سال ٬ تا طبق آن روشی مناسب برای بهینه سازی حفاظت و ایمنی منبع در نظر گرفته شود

ادامه مطلب ...